Szczebrzeszyn

Szczebrzeszyn – miasto w województwie lubelskim, w powiecie zamojskim, nad rzeką Wieprz. Według danych z 1 stycznia 2018 Szczebrzeszyn liczył 5 117 mieszkańców[1].

Niegdyś gród obronny na trakcie kijowskim. Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1352 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim[3].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. zamojskiego.

Szczebrzeszyn posiada prawa miejskie od 1352 roku (nadane przez Kazimierza Wielkiego); w czasie reformacji miasto było ośrodkiem kalwińskim. Ścierały się tutaj różne kultury i religie: katolicy, żydzi, kalwini, bracia polscy. O przeszłości świadczą pozostałe budowle: barokowy przyklasztorny kościół św. Katarzyny, cerkiew o charakterze obronnym z XV wieku, synagoga. Obrazu dopełnia jeden z najstarszych żydowskich cmentarzy – kirkut ze swoimi macewami.

Z Michalowa k. Szczebrzeszyna wywodzi się ród Kaczorowskich – matki Karola Wojtyły, papieża Jana Pawła II.

Miasto to znane jest m.in. z wiersza Jana Brzechwy ze słowami „W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie i Szczebrzeszyn z tego słynie”, dlatego umieszczono tu drewniany pomnik świerszcza grającego na skrzypcach przy malowniczym źródełku. W całym mieście jest kilka pomników świerszczy, m.in. przed Ratuszem.

Kościół parafialny św. Mikołaja

Zabytki

• Szczebrzeszyn – układ urbanistyczny, nr rej.: A/642 z 8.11.1972
• zespół kościoła par. p.w. św. Mikołaja, XVII-XIX: kościół, dzwonnica (z kaplicą grobową), figura NMP, cmentarz przykościelny, ogrodzenie z bramką nr rej.: V-Oa/122/56 z 24.11.1956 oraz A/254 z 30.03.1983
• cerkiew greko-kat., cmentarz cerkiewny ul. Sądowa 4, 1560, XVII, XIX, nr rej.: A/474 z 24.11.1956 i z 24.03.1970
• synagoga, ul. Sądowa 5, pocz. XVII, nr rej.: A/475 z 24.05.1956 i z 24.03.1970
• zespół klasztorny franciszkanów, XVII-XIX, nr rej.: A/252 z 4.03.1983:
• kościół p.w. św. Katarzyny, nr rej.: kl.V-Oa/123/56 z 24.11.1956
• klasztor, ob. szpital, ogród, ogrodzenie ogrodu
• cmentarz rzym.-kat. (wielowyznaniowy), XVI-XX, kaplica p.w. św. Leonarda, 1908 nr rej.: A/332 z 14.12.1985
• cmentarz żydowski, XVI-XX, nr rej.: A/333 z 14.12.1985
• ruiny zamku (ze wzgórzem), XIV, nr rej.: A/225 z 11.08.1982
• dom dyrektora cukrowni „Klemensów”, ul. Słodka 1, XIX/XX, nr rej.: A/505 z 1.02.1995
• zespół szkoły, ob. LO: budynek główny, 4 oficyny, ogród i dziedziniec, ul. Zamojska 70, 1819-22, nr rej.: A/189 z 24.05.1979[11]

Pomnik chrząszcza na tle ratusza (pl. T. Kościuszki)

Atrakcje Turystyczne

• Kościół parafialny św. Katarzyny z XVII wieku w stylu barokowym
• klasztor franciszkanów z XVII-XIX w. (ob. szpital)
• Kościół parafialny św. Mikołaja z XVII wieku w stylu barokowym
• dzwonnica z kaplicą
• cmentarz przykościelny
• figura NMP
• ogrodzenie z bramką
• Cerkiew Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy z XII wieku, należąca do parafii w Zamościu; najstarsza czynna świątynia prawosławna w Polsce
• Synagoga w Szczebrzeszynie z XVII w.
• Cmentarz żydowski w Szczebrzeszynie
• Pomnik chrząszcza w Szczebrzeszynie
• Ratusz w Szczebrzeszynie
• Muzeum Starych Zegarów (w ratuszu)
• Zespół pałacowo-parkowy Zamoyskich w Michałowie, przebudowany w XIX wieku
• Ruiny wieży zamkowej z 2 połowy XIV wieku, przebudowanej w XVI wieku. Początki zamku łączy się z Dymitrem z Goraja. Po ślubie z jego córką, zamek W latach 1462–1515 zamek należał do wojewody Jana Tarnowskiego. W 1507 roku na zamku odbył się sejmik ziemi chełmskiej. W 1515 r. zamek objęli Kurozwęccy i Kmitowie, a w 1555 r. dekretem sejmowym przejęli go wielkopolscy Górkowie. W 1583 roku zamek spaliła okoliczna szlachta. W 1593 r. od spadkobierców Górków odkupił zamek hetman Jan Zamoyski. Głównym budynkiem zamku była kamienna czworoboczna wieża o trzech kondygnacjach z renesansową dekoracją i boniowanymi narożami, którą dawniej otaczały drewniane zabudowania gospodarcze oraz palisada[12][13]. Obecnie jest to teren prywatny.
• Kaplica św. Leonarda z 1908 roku i cmentarz katolicki
• Młyn wodny z pocz. XX w.
• Dom dyrektora cukrowni „Klemensów”, ul. Słodka 1, XIX/XX, w którym obecnie znajduje się Restauracja Klemens oraz Muzeum Skarbów Ziemi i Morza.
• Zabytkowa szkoła z 1819 roku, obecnie Liceum, ul. Zamojska 70
• Festiwal literacki Stolica Języka Polskiego organizowany co roku w sierpniu przez Piotra Dudę i Tomasza Pańczyka. Kilkadziesiąt tysięcy ludzi z całego kraju przyjeżdża by obcować z najwybitniejszymi pisarzami, aktorami i muzykami. Twórcy Festiwalu wielokrotnie nagradzani przez władze i instytucje lokalne i ogólnopolskie.
• Szlaki turystyczne